Bron: de Correspondent
Een hele korte samenvatting van een uitgebreid artikel over waarom we meer over aerosolen (fijnstof) zouden moeten weten. Lees het artikel vooral in zijn geheel via de Correspondent.
Of het nu gaat over wolken in de lucht, bloempjes in de wei, klimaatverandering, luchtvervuiling, geo-engineering, stikstofproblematiek, alzheimer, longkanker, de covid-epidemie, vuurwerk, Saharazand op je auto of zwart uitgeslagen cultureel erfgoed: op werkelijk elk vlak trekken aerosolen aan de touwtjes.
Media berichten over luchtvervuiling, smog, rook, as of roet. Medici vrezen airborne pathogens, ziektes die overdraagbaar zijn via de lucht. Klimatologen benoemen vaak de chemische samenstelling van deeltjes: sulfaten, zwarte koolstof, nitraten, woestijnstof of zeezout. Instanties als het RIVM tikken rapport na rapport over fijnstof.
Alles is aerosolen.
Planetaire grenzen
Aerosolen zijn zelfs zo belangrijk dat ‘aerosolen in de atmosfeer’ een van de negen planetaire aspecten is die maatgevend wordt geacht voor de voortgang van het leven op aarde zoals we dat nu kennen, aldus het Stockhol Resilience Centre.
Verkoelend effect
Maar aerosolen hebben ook een verkoelend effect op het klimaat. Directe verkoeling krijg je als de deeltjes zelf zonlicht weerkaatsen, als een soort mini-spiegels. Vooral sulfaten uit verbranding zijn hier goed in. Door die reflectie komt de zonne-energie niet op aarde en warmt ze die dus niet op.
Indirecte verkoeling komt doordat aerosolen als kern dienen waarop waterdruppeltjes kunnen condenseren, precies zoals wanneer er waterdamp op je ruiten condenseert als je kookt. Zonder ramen, of andere oppervlakte, zou de waterdamp niet kunnen condenseren. Het condenseren van water op aerosolen in de atmosfeer zorgt voor het ontstaan van wolken, die op hun beurt de inkomende zonnestralen weerkaatsen waardoor de aarde afkoelt.
De haas en de schildpad
Dus CO₂ verwarmt en aerosolen verkoelen. Maar als we stoppen met fossiele verbranding en dus met de uitstoot van beide typen deeltjes, waarom zou het dan opwarmen? Door minder CO₂ koelt het toch ook af?
Niet direct, want de verwarming door een afname van verkoelende aerosolen treedt véél eerder op dan de afkoeling door een afname in CO₂. CO₂ blijft nu eenmaal eindeloos veel langer in de lucht hangen dan aerosolen.
Neem nu die dikke stofwolk uit de Sahara die in maart het zuiden van Nederland teisterde. Het was daar plots drie graden koeler dan weerman Gerrit Hiemstra gedacht had. Maar binnen een paar dagen waren alle zandaerosolen neergeslagen op auto’s door het hele land en was dat effect weg.
CO₂ beweegt dan een heel stuk trager. Stel je stoot een grote hoeveelheid CO₂ uit. Binnen ongeveer een eeuw is een kwart daarvan opgenomen door de bomen, planten en schimmels en de oceaan. In de duizend jaar erna zakt nog een deel van de CO₂ wat dieper de oceaan in. En enkele millennia verder reageert CO₂ zelfs met de rotsen op land.
Pas na zo’n tienduizend jaar is 60 procent van een uitgestoten hoeveelheid CO₂ echt ‘uit de lucht’, 40 procent zit er nog.
Photo by Brett Sayles: